The role of the headmaster in conducting teacher meetings शिक्षक सभा घेताना मुख्याध्यापकांची भूमिका

शिक्षक सभा / शिक्षक सहविचार सभा

"जसे मुख्याध्यापक तशी शाळा' असे मुख्याध्यापकांच्या भूमिकेचे वर्णन करण्यात येते. अध्यापक, प्रशासक व व्यवस्थापक अशा प्रकारे मुख्याध्यापकांना विविध भूमिकेतून शाळेचे कामकाज करावे लागते. दर्जेदार अध्यापन करण्याबाबत सहकारी शिक्षकांना मार्गदर्शन करणारे अध्यापनकुशल मुख्याध्यापक विद्यार्थ्यांच्या गुणवत्तावाढीस मदत करतात. शाळेतील कामकाजावर नियंत्रण ठेवून सहकारी शिक्षकांच्या अध्यापनातील त्रुटी ते कुशलतेने दूर करीत असतात. शालेय शिस्त राखणे आणि शिक्षणाच्या सार्वत्रिकीकरणासाठी विविध उपक्रमांची कार्यवाही करणे हे त्यांचे कर्तव्य आहे. त्यांच्या दैनंदिन कामकाजातून व वर्तनातून शाळेचा दर्जा प्रतिबिंबीत होत असतो. शिक्षक, पालक व विदयार्थी यांच्याविषयी मुख्याध्यापकांना तपशीलवार माहिती असणे आवश्यक असते. तो समाजाभिमुख असणे आवश्यक असते. समाजऋणाची जाण ठेतून विद्यार्थ्यांच्या उन्नतीसाठी झटणारे ज्ञानपरायण मुख्याध्यापक शाळेचा दर्जा वाढविण्यात यशस्वी होतात.

The-role-of-the -headmaster-in-conducting-teacher-meetings

त्यासाठी सर्व शैक्षणिक योजनांची व उपक्रमांची तपशीलवार माहिती करून घेऊन शिक्षक व समाजाच्या मदतीने त्या योजनांची व उपक्रमांची प्रभावी कार्यवाही करण्याची महत्त्वाची भूमिका मुख्याध्यापकांना पार पाडावयाची आहे.

त्याचबरोबर शाळेचे बाह्यांग व शालेय रेकॉर्ड नीटनेटके ठेवण्याची त्याची जबाबदारी आहे. तसेच ग्रामशिक्षण समितीचा सचिव म्हणून त्यांना महत्त्वाची भूमिका पार पाडावयाची आहे.

प्राथमिक शिक्षणाचे सार्वत्रिकीकरण आणि दर्जात्मक सुधारणा ही प्रमुख उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी मुख्याध्यापकांची जबाबदारी महत्त्वाची आहे.

शिक्षक सभा / शिक्षक सहविचार सभा

प्राथमिक शिक्षणाच्या सार्वत्रिकीकरणाबरे विदयार्थ्यांना दर्जेदार शिक्षण देऊन त्यांचा सर्वांगीण विकास करण्याची जबाबदारी शिक्षकाची असते. किंबहुना यासाठीच शिक्षकांची नियुक्ती केलेली असते. तर मुख्याध्यापकांना शिक्षक म्हणून पार पाडावयाच्या जबाबदारीबरोबर शालेय कारभाराची व्यवस्था पाहून तो सुरळीतपणे चालविणे. पूर्वनियोजित उद्दिष्टे गाठण्यासाठी विद्यार्थी, समाज यांच्या सहकार्याने प्रभावी यंत्रणा निर्माण करणे, अंतिम उद्दिष्टावर लक्ष ठेवून क्रमबद्ध व कालबद्ध कार्यक्रम आखणे. शालेय विकासाचा आढावा घेऊन येणाऱ्या अडचणी सोडविण्यासाठी शिक्षक व समाजाच्या मदतीने विविध उपाययोजनांची कार्यवाही करणे व कार्यालयास गती देणे इ. कामे करावयाची असतात.

त्यासाठी सहकारी शिक्षकांच्या सभा बैठका / सहविचार सभा आयोजित करून प्रत्यक्ष त्यांच्याशी संवाद साधणे अत्यंत आवश्यक असते. या सभांतून/बैठकांतून पुढील उद्दिष्टे साध्य करण्यास मुख्याध्यापकांस मदत होते.

१) शिक्षकांचे वर्गअध्यापनकार्य समजावून घेऊन ते अधिक प्रभावी करण्यास त्यांना मार्गदर्शन करणे.

२) मोफत पाठ्यपुस्तक वाटप कार्यक्रमाचे आयोजन करणे.

३) निरीक्षण व पर्यवेक्षणातून दिसणाऱ्या चांगल्या व वाईट बाबींची शिक्षकांना जाणीव करून देणे व मार्गदर्शन करणे.

४) शालेय वेळापत्रक, अध्यापनाचे वार्षिक नियोजन, घटक नियोजन, अध्यापनाचे दैनंदिन टाचण तयार करण्याची तत्त्वे समजावून देणे.

5) घटक चाचणी आणि सत्र परीक्षेतील मुलांच्या प्रगतीबाबत चर्चा करून उपाययोजना करणे.

6) शालेय शिस्तीकडे लक्ष देणे.

७) शालेय परिसरात शैक्षणिक वातावरण कसे राहील याकडे लक्ष देणे.

८) शिक्षकांना नवोपक्रमांची माहिती देऊन त्यांच्या कार्यवाहीबाबत चर्चा व मार्गदर्शन करणे.

9) कार्यवाहीत आणलेल्या शालेय व सहशालेय उपक्रमांचा आणि विद्यार्थी प्रगतीचा इयत्तानिहाय आढावा घेणे.

१०) विद्यार्थ्यांच्या गुणवत्तावाढीसाठी शिक्षकांनी कार्यवाहीत आणलेल्या नावीन्यपूर्ण संशोधनात्मक उपक्रमांची माहिती घेऊन त्यांना प्रोत्साहन देणे.

११) शिक्षक-विद्यार्थी, शिक्षक-शिक्षक, शिक्षक-समाज आणि स्वतः व शिक्षक यांच्यामध्ये

सहकार्याची, सौहार्दाची भावना वाढीस लावणे.

१२) वर्गनिहाय विद्यार्थी उपस्थिती व गळती यांचा आढावा घेऊन उपाय सुचविणे.

१३) शिक्षकांचे नियोजनानुसार अध्यापन झाले किंवा कसे याचा आढावा घेणे. नियोजनानुसार अध्यापन कार्य करणाऱ्या शिक्षकांचे कौतुक करणे. नियोजनात आलेल्या अडचणींची चर्चा करून त्या सोडविण्याचा उपाय शोधणे.

१४) शिक्षकांच्या गृहभेटी, पालकभेटी यांचा आढावा घेणे.

१५) शालेय गुणवत्तेची चर्चा करून ती वाढविण्यासाठी उपायांचा शोध घेऊन कार्यवाही करणे.

१६) मुलींच्या शिक्षणाच्या वर्गनिहाय सदयः स्थितीची (पटनोंदणी, उपस्थिती, गळती, प्रगती) चर्चा करून त्यास गती देण्याच्या दृष्टीने चर्चा व मार्गदर्शन करणे.

१७) दुर्बल घटकांतील व आदिवासी मुलामुलींच्या शिक्षणाचा आढावा घेऊन त्यास गती देण्याच्या दृष्टीने चर्चेद्वारा उपाय सुचविणे.

१८) पर्यायी शिक्षणाच्या सोईमधून शिकणाऱ्या मुलांच्या अध्ययनाचा व शिक्षक अध्यापनाचा आढावा घेऊन मार्गदर्शन करणे.

१९) अपंग मुलांच्या शैक्षणिक प्रगतीचा आढावा घेऊन त्यांच्या अडचणी सोडविण्यास मदत करणे.

(२०) गतकाळातील अनुभवाच्या आधारे वर्तमानाचे नियोजन करणे आणि भविष्याकरिता स्पष्ट उद्दिष्टे व कार्यक्रम निर्धारित करणे.

२१) शाळेचे बाह्यांग प्रसन्न ठेवण्याबाबत चर्चा व मार्गदर्शन करणे.

२२) विद्यार्थ्यांच्या मूल्यमापनाचे नियोजन करणे.

२३) शिक्षकांचे वर्तन व मूल्यशिक्षण याबाबत चर्चा करून मार्गदर्शन करणे.

२४) राष्ट्रीय सण-समारंभांचे नियोजन करणे.

२५) सर्व शिक्षकांच्या अडचणी समजावून घेणे व त्या सोडविण्यास मदत करणे.

२६) शालेय पोषण आहार व इतर शासकीय योजनांच्या कार्यवाहीचा आढावा घेऊन चर्चा करणे.

शिक्षक सभा/बैठका / सहविचार सभा दरमहा महिनाअखेर दोन तासांच्या कालावधीसाठी आयोजित कराव्यात. सदर सभा स्वतःच्या अध्यक्षतेखाली मुख्याध्यापकांनी घ्यावी.

सभेची कार्यवाही करताना मुख्याध्यापकांनी पुढील काळजी घ्यावी.

1) सभेतील वातावरण निरोगी ठेवावे.

२) शिक्षकाची मते शांतपणे संपूर्ण ऐकून घ्यावीत व त्यांना समाधानकारक उत्तरे द्यावीत.

३) मुख्याध्यापक हे आपले मित्र, हितचिंतक व मार्गदर्शक आहेत याची शिक्षकांना जाणीव होईल असे मुख्याध्यापकांचे वर्तन असावे.

४) सभा ठरावीक वेळेस सुरू करावी.

5) विषयपत्रिकेवरील विषयाला धरूनच सभेचे कामकाज व चर्चा व्हावी.

६) दूरान्वयानेही शिक्षकांचा मनोभंग होणार नाही असे मुख्याध्यापकांचे वक्तव्य असावे.

७) सहकारी शिक्षकांच्या मदतीने सभेचा कार्यवृत्तांत वेळीच लिहावा.

८) सभेस उपस्थित असलेल्या शिक्षकांच्या व निमंत्रितांच्या उपस्थितीपत्रकावर स्वाक्षऱ्या झाल्याची खात्री करावी.

9) शिक्षक सभेतून शिक्षकांना अधिक उत्साहाने शालेय कामकाज करण्याची प्रेरणा मिळावी.

अशाप्रकारे मुख्याध्यापकांना शिक्षक सभा घेत असताना वरील गोष्टींची तयारी करावी लागते. शिक्षक सभा घेण्यापूर्वी नियोजन तयारी करावी लागते. शाळेतील वातावरण उत्साही व कार्यक्षम ठेवायचे असेल तर मुख्याध्यापकांनी वरील बाबींची काळजी घेणे आवश्यक असते. आशा करतो आपणास ही माहिती समजली असेल.

Ticker

The role of the headmaster in conducting teacher meetings शिक्षक सभा घेताना मुख्याध्यापकांची भूमिका